به گزارش سلامت نیوز به نقل از مایوکلینیک، آپنه خواب یک اختلال خواب بالقوه جدی است که در آن تنفس به طور مکرر متوقف و شروع می شود. اگر با صدای بلند خروپف می کنید و حتی پس از یک خواب کامل شبانه احساس خستگی می کنید، ممکن است دچار آپنه خواب باشید.

انواع اصلی آپنه خواب عبارتند از:

• آپنه انسدادی خواب: شکل شایع‌تری است که در هنگام شل شدن عضلات گلو رخ می‌دهد
• آپنه مرکزی خواب: زمانی رخ می دهد که مغز سیگنال های مناسبی را به عضلات کنترل کننده تنفس ارسال نمی کند
• سندرم آپنه خواب پیچیده: همچنین به عنوان آپنه خواب مرکزی اورژانس درمان شناخته می شود، که زمانی رخ می دهد که فردی هم آپنه انسدادی خواب و هم آپنه خواب مرکزی داشته باشد.

اگر فکر می کنید ممکن است آپنه خواب داشته باشید، به پزشک خود مراجعه کنید. درمان می تواند علائم شما را کاهش دهد و ممکن است به جلوگیری از مشکلات قلبی و سایر عوارض کمک کند.

علائم آپنه خواب

علائم و نشانه های آپنه انسدادی و آپنه مرکزی خواب با هم همپوشانی دارند و گاهی اوقات تشخیص نوع آپه ی شما را دشوار می کند.

شایع ترین علائم و نشانه های آپنه انسدادی و مرکزی خواب

• خروپف با صدای بلند
• اپیزودهایی که در آن تنفس شما در طول خواب متوقف می شود.(که توسط شخص دیگری گزارش می شود)
• نفس نفس زدن در هنگام خواب
• بیدار شدن با دهان خشک
• سردرد صبحگاهی
• مشکل در خواب ماندن (بی خوابی)
• خواب آلودگی بیش از حد در طول روز (هیپرخوابی)
• مشکل در توجه در هنگام بیداری

تحریک پذیری

این زمانی اتفاق می افتد که ماهیچه های پشت گلو شل می شوند. این ماهیچه‌ها از کام نرم، قطعه مثلثی شکلی که از کام نرم آویزان است، لوزه‌ها، دیواره‌های جانبی گلو و زبان حمایت می‌کنند.

هنگامی که ماهیچه ها شل می شوند، راه هوایی شما با تنفس باریک یا بسته می شود. شما نمی توانید هوای کافی دریافت کنید، که می تواند سطح اکسیژن خون را کاهش دهد. مغز شما ناتوانی شما در تنفس را حس می کند و برای مدت کوتاهی شما را از خواب بیدار می کند تا بتوانید راه هوایی خود را دوباره باز کنید. این بیداری معمولا آنقدر کوتاه است که شما آن را به خاطر نمی آورید.

ممکن است خرخر کنید، تنگی نفس داشته باشید.. این الگو می‌تواند پنج تا 30 بار یا بیشتر در هر ساعت، در تمام شب تکرار شود و توانایی شما برای رسیدن به مراحل عمیق و آرام خواب را مختل کند.

آپنه خواب مرکزی

این شکل کمتر رایج از آپنه خواب زمانی رخ می دهد که مغز شما قادر به انتقال سیگنال به عضلات تنفسی شما نیست. این بدان معنی است که برای مدت کوتاهی هیچ تلاشی برای نفس کشیدن نمی کنید. ممکن است با تنگی نفس بیدار شوید یا به سختی بخوابید.آپنه خواب می تواند هر کسی، حتی کودکان را تحت تاثیر قرار دهد. اما برخی عوامل خطر شما را افزایش می دهند.

عوامل خطر برای این نوع آپنه خواب عبارتند از:

• سن: افراد میانسال و مسن بیشتر در معرض خطر آپنه مرکزی خواب هستند.
• جنسیت: آپنه خواب مرکزی در مردان بیشتر از زنان است.
• اختلالات قلبی: ابتلا به نارسایی احتقانی قلب خطر را افزایش می دهد.
• استفاده از داروهای ضد درد: داروهای مسکن، به ویژه داروهای طولانی اثر مانند متادون، خطر آپنه مرکزی خواب را افزایش می دهند.
• سکته: داشتن سکته مغزی خطر ابتلا به آپنه خواب مرکزی یا آپنه خواب مرکزی اورژانسی تحت درمان را افزایش می دهد.

آپنه انسدادی خواب

عواملی که خطر ابتلا به این نوع آپنه خواب را افزایش می دهند عبارتند از:

• اضافه وزن: چاقی خطر آپنه خواب را تا حد زیادی افزایش می دهد. رسوبات چربی در اطراف راه هوایی فوقانی می تواند مانع تنفس شما شود.
• دور گردن: افرادی که گردن ضخیم تری دارند ممکن است راه های هوایی باریک تری داشته باشند.
• راه هوایی باریک: ممکن است یک گلو باریک را به ارث برده باشید. لوزه ها یا آدنوئیدها نیز می توانند بزرگ شده و راه هوایی را مسدود کنند، به ویژه در کودکان.
• جنسیت: مردان دو تا سه برابر بیشتر از زنان در معرض ابتلا به آپنه خواب هستند. با این حال، اگر زنان اضافه وزن داشته باشند، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند و همچنین به نظر می رسد که خطر ابتلا به آنها پس از یائسگی افزایش می یابد.
• سن: آپنه خواب به طور قابل توجهی بیشتر در افراد مسن رخ می دهد.
• سابقه خانوادگی: داشتن اعضای خانواده مبتلا به آپنه خواب ممکن است خطر شما را افزایش دهد.
• استفاده از الکل و آرام بخش: این مواد ماهیچه های گلو را شل می کنند که می تواند آپنه انسدادی خواب را بدتر کند.
• سیگار کشیدن: احتمال ابتلا به آپنه انسدادی خواب در افراد سیگاری سه برابر بیشتر از افرادی است که هرگز سیگار نکشیده اند. سیگار کشیدن می تواند میزان التهاب و احتباس مایعات را در راه هوایی فوقانی افزایش دهد.
• گرفتگی بینی: اگر در تنفس از طریق بینی مشکل دارید (چه به دلیل یک مشکل آناتومیکی یا آلرژی) احتمال ابتلا به آپنه انسدادی خواب بیشتر است.
• شرایط پزشکی نارسایی احتقانی قلب: فشار خون بالا، دیابت نوع 2 و بیماری پارکینسون برخی از شرایطی هستند که ممکن است خطر آپنه انسدادی خواب را افزایش دهند. سندرم تخمدان پلی کیستیک، اختلالات هورمونی، سکته قبلی و بیماری‌های ریوی مزمن مانند آسم نیز می‌توانند خطر را افزایش دهند.

آپنه انسدادی خواب همچنین ممکن است خطر حمله قلبی مکرر، سکته مغزی و ضربان قلب غیر طبیعی مانند فیبریلاسیون دهلیزی را افزایش دهد. اگر بیماری قلبی دارید، دوره های متعدد کاهش اکسیژن خون (هیپوکسی یا هیپوکسمی) می تواند منجر به مرگ ناگهانی در اثر ضربان قلب نامنظم شود.

• دیابت نوع 2: ابتلا به آپنه خواب خطر ابتلا به مقاومت به انسولین و دیابت نوع 2 را افزایش می دهد.
• سندرم متابولیک: این اختلال که شامل فشار خون بالا، سطوح غیرطبیعی کلسترول، قند خون بالا و افزایش دور کمر است، با خطر بالاتر بیماری قلبی مرتبط است.
• عوارض داروها و جراحی: آپنه انسدادی خواب نیز با مصرف برخی داروها و بیهوشی عمومی نگران کننده است. افراد مبتلا به آپنه خواب ممکن است بعد از جراحی سخت دچار عوارض بیشتری شوند، زیرا مستعد مشکلات تنفسی هستند، به خصوص زمانی که آرام‌بخش مصرف کرده اند و به پشت دراز می‌کشند.

عوارض آپنه خواب

آپنه خواب یک وضعیت پزشکی جدی است. عوارض می تواند شامل موارد زیر باشد:

• خستگی روز: بیداری های مکرر مرتبط با آپنه خواب، خواب طبیعی را غیرممکن و سخت می کند و خواب آلودگی شدید، خستگی و تحریک پذیری در طول روز را محتمل می سازد.
• مشکل در تمرکز: ممکن است در تمرکز مشکل داشته باشید و در محل کار، تماشای تلویزیون یا حتی هنگام رانندگی به خواب بروید. افراد مبتلا به آپنه خواب در معرض خطر تصادفات وسایل نقلیه موتوری و محل کار هستند.
• احساس افسردگی: همچنین ممکن است احساس تندخو، بد خلقی یا افسردگی داشته باشید. کودکان و نوجوانان مبتلا به آپنه خواب ممکن است در مدرسه عملکرد ضعیفی داشته باشند یا مشکلات رفتاری داشته باشند.
• فشار خون بالا یا مشکلات قلبی: افت ناگهانی سطح اکسیژن خون که در حین آپنه خواب رخ می دهد، فشار خون را افزایش می دهد و سیستم قلبی عروقی را تحت فشار قرار می دهد. داشتن آپنه انسدادی خواب خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش می دهد.
• مشکلات کبدی: افراد مبتلا به آپنه خواب بیشتر احتمال دارد نتایج غیرطبیعی در تست های عملکرد کبد داشته باشند و کبد آنها بیشتر احتمال دارد علائم اسکار (بیماری کبد چرب غیر الکلی) را نشان دهد.
• شرکای کم خواب: خروپف بلند می تواند هر کسی را که در نزدیکی شما می خوابد از استراحت خوب باز دارد. این غیرمعمول نیست که یک شریک مجبور شود به اتاق دیگری یا حتی طبقه دیگری از خانه برود تا بتواند بخوابد.

چرا مردان خروپف می کنند؟

صدای خروپفش مجال خواب به هیچ‌کس نمی‌دهد. همسرش می‌گوید باید به پزشک مراجعه کند، اما مادرش اعتقاد دارد حتما مشکل از بالش بلند است یا سرش را بد می‌گذارد. این مشکل آزاردهنده باعث شده همسرش خواب راحت نداشته باشد و خودش هم در طول روز مدام خواب‌آلود است، اما واقعا مشکل خروپف جدی است؟

دکتر خسرو صادق نیت، متخصص اختلالات خواب در این باره به «جام جم» می گوید: یکی از مهم ترین عوامل احساس تنگی نفس حین خواب، قطع تنفس است. این اختلال خطرناک در آقایان شایع تر و شناخته شده ترین علامت آن، خروپف است. ولی متاسفانه به دلیل این که خروپف شیوع بالایی دارد، در بیشتر موارد جدی گرفته نمی شود.وی در باره علت بروز تنگی نفس حین خواب می افزاید: وقتی افراد به خواب می روند، عضلات در حالت شل شدگی کامل قرار می گیرد. عضلات ناحیه حلق هم از این حالت مستثنا نیستند و این موضوع می تواند، باعث شود راه تنفسی فوقانی تنگ و گاهی کاملا مسدود شود. وی می افزاید: تنگ شدن این راه باعث بروز خروپف می شود و در صورت مسدودشدن راه هوایی ممکن است فرد با احساس تنگی نفس از خواب برخیزد.

اختلالی که خود فرد آن را درک نمی کند

دکتر صادق نیت با اشاره به این که قطع تنفس در خواب در مواردی درک می شود که خیلی طولانی باشد، می گوید: در غیر این صورت و در بیشتر موارد، بیمار متوجه این حالت نمی شود، مانند اغلب افرادی که خروپف می کنند و متوجه مشکل خود نیستند و حتی آن را کتمان می کنند، بیش از 85 درصد افراد مبتلا به وقفه تنفسی در خواب یا «آپنه خواب» از بیماری خود مطلع نیستند و آنها که متوجه می شوند، از اهمیت و عوارض مرگبار آن اطلاعی ندارند یا مراجعه های نادرستی دارند.

»آپنه خواب» در آقایان شایع تر است

آپنه خواب در آقایان دو برابر خانم ها شایع است. دکتر صادق نیت درباره علت این مشکل می گوید: دلیل این مشکل هم آناتومی راه های تنفسی و هم هورمون های مردانه است. نقش محافظتی هورمون های زنانه در خانم ها از بروز این مشکل پیشگیری می کند به همین دلیل در دوران یائسگی که ترشح هورمون های زنانه کم می شود، شیوع این بیماری در خانم ها هم افزایش جدی پیدا می کند.

یکی دیگر از عوامل شیوع آپنه خواب، چاقی است

به گفته دکتر صادق نیت، هر چقدر فردی چاق تر باشد، احتمال ابتلای او به این مشکل بیشتر است. از دلیل هایی که برای این موضوع متصور است، چاقی و چربی انباشته شده در بدن است. چربی دیواره حلق باعث می شود، راه تنفسی فوقانی تنگ تر شود، بنابراین یکی از درمان های اساسی آپنه خواب، لاغر شدن بیمار است.

طاقباز خوابیدن مشکل را تشدید می کند

از دیگر عوامل تاثیرگذار در تشدید و بروز آپنه خواب، باید به نحوه خوابیدن بخصوص خوابیدن طاقباز یا همان خوابیدن به پشت اشاره کرد که معمولا باعث تشدید خروپف و قطع تنفس می شود. این متخصص اختلالات خواب تاکید می کند: اگر فرد به پهلو بخوابد، تا حدی مشکلش کمتر خواهدشد و در مواردی که مشکل خفیف باشد، به پهلو خوابیدن می تواند درمان هم محسوب شود.

خروپف را جدی بگیرید

خروپف علامت مهم وجود مشکل در راه های تنفسی فوقانی است. دکتر صادق نیت می گوید: درست است که خروپف با خواب شروع و با بیداری قطع می شود، اما برخلاف تصور عمومی، نشانه طبیعی خواب نیست، بلکه علامت یک مشکل جدی و بسته شدن راه های تنفسی است. پس کسانی که خروپف می کنند، باید به آن به چشم علامت احتمالی ابتلا به یک بیماری مهم و خطرناک بنگرند. وی نشانه در معرض خطر بودن بیماران دچار خروپف را این گونه برمی شمارد: احساس کسالت و خواب آلودگی بعد از بیداری، فشارخون بالا و ابتلا به بیماری های قلبی ـ عروقی.

وی تاکید می کند: اگر همسر یا خانواده فردی علاوه بر خروپف متوجه قطع تنفس وی، هرچند برای چند ثانیه شود، این شخص باید این موضوع را جدی بگیرد و برای بررسی و درمان حتما به کلینیک خواب مراجعه کند.

آپنه ی خواب درمان دارد

بهترین راه بررسی مشکل وقفه تنفسی در خواب، آزمایشی به نام پلی سونوگرافی یا همان آزمون خواب است که مشکل را با دقت بررسی می کند و پس از تعیین نوع و شدت آن، درمان مناسب در نظر گرفته می شود.

دکتر صادق نیت در این باره توضیح می دهد: بیمار در کلینیک های خواب یک شب بستری و دستگاه پلی سونوگرافـــی به او وصل می شود. این دستگاه مجموعه ای از چند دستگاه است که با نرم افزار خاصی با هم در ارتباط است. وی ادامه می دهد: مهم ترین کارهایی که پلی سونوگرافی انجام می دهد، گرفتن نوار مغز، نوار عضله، نوار قلب و همچنین اتصال حسگرهای جریان هوا، خروپف، اکسیژن خون و شرایط خواب فرد است و همزمان دوربین مجهز به مادون قرمز حرکات غیرطبیعی حین خواب را ضبط می کند. با توجه به وضع بیمار احتمال دارد چند حسگر دیگر هم به او وصل شود تا در مدت خواب تمام اتفاق های غیرطبیعی ثبت شود. برای تشخیص اختلال های خواب، نتایج کنار هم قرار می گیرد و اطلاعات بسیار مهمی از خواب به دست می آید.

دکتر صادق نیت درباره درمان های آسان این بیماری می گوید: اگر اضافه وزن دارید، وزنتان را کاهش دهید. مصرف سیگار را کاهش دهید و از خوردن خودسرانه داروهای خواب آور پرهیز کنید. همچنین می توانید با تجویز پزشک از ماسک های مخصوصی به نام CPAP (ماسک های هوا با فشار مثبت مداوم) استفاده کنید.

از نتایج پلی سونوگرافی چه می توان فهمید؟

دکتر صادق نیت به این پرسش این گونه پاسخ می دهد: براساس نتایج پلی سونوگرافی پزشک می تواند متوجه چند موضوع شود؛ زمان شروع خواب و بیداری، زمان به خواب عمیق رفتن، مدت خواب عمیق و مدت خواب سبک، مدت رویا دیدن، دفعات و علت های بیدار شدن و هر اتفاق غیرطبیعی که خواب را مختل می کند همچون مشکلات قلبی ـ تنفسی و مغزی بررسی می شود.

به گفته دکتر صادق نیت، نکته مهم در باره بیماری مهلک وقفه تنفسی حین خواب یا آپنه خواب، این است که این اتفاق طی یک شب ممکن است صد بار تکرار شود بدون این که فرد از آن مطلع شود و احساسش کند. تکرار این اتفاق همراه با از بین رفتن خواب عمیق و باکیفیت و همچنین افت اکسیژن خون است و به همین دلیل روی احساس سرحالی و شادابی فرد تاثیر منفی می گذارد و می تواند طی روز، او را بشدت خواب آلود کند و قدرت تمرکز و یادگیری اش را کاهش دهد.

او تاکید می کند: این اختلال می تواند باعث تشدید احساس افسردگی و تحریک پذیری شود و قدرت آموزش پذیری و یادگیری را کم کند. همچنین عوارض جسمی جدی مانند افزایش فشارخون و اختلال های قلبی ـ عروقی و زمینه سازی برای سکته های مغزی و قلبی را به وجود بیاورد که بشدت سلامت را در معرض خطر قرار می دهد. همچنین زمینه بروز خطاها را بیشتر می کند به طوری که خطر بروز حوادث شغلی و تصادف های رانندگی مرگبار برای مبتلایان به خروپف همراه با وقفه تنفسی حین خواب، بیش از ده برابر افراد سالم است. عوارض این اختلال بسیار جدی است به گونه ای که بعضی آن را «قاتل مرموز» می نامند، زیرا این مشکل بدون این که فرد متوجه شود، چنان صدمه ای به او می زند که گاهی بتدریج باعث مرگ می شود.

کودکان هم مبتلا می شوند

در کودکان هم وقفه تنفسی حین خواب دیده می شود و خطرهای ناشی از آن می تواند بسیار جدی باشد. دکتر صادق نیت توضیح می دهد: این بیماری هم روی رشد جسمی و هم روی تکامل ذهنی و سیستم عصبی کودک و رفتارهایش تاثیر می گذارد. در کودکان، بیش فعالی می تواند یکی از نشانه های این اختلال باشد. این مشکل معمولا در بچه های چاق یا دارای لوزه بزرگ بیشتر دیده می شود و چون عوارض بیشتری برای بچه ها دارد باید جدی تر به آن پرداخت و درمانش کرد.